Kur Korumalı Mevduat (KKM)’ın piyasaya ilk çıktığından bugüne kadar olan değişimlerine baktığımızda yapılan her bir değişiklikte yatırımcıların dövize karşı yatırımlarını korumayı amaçlayan alternatif bir yatırım ürünü olarak sunulmaktadır. KKM ilk olarak TCMB tarafından 21 Aralık 2021 tarihinde yurt içi yerleşik gerçek kişilerin Döviz Tevdiat Hesaplarının (DTH) ve döviz cinsinden Katılım Fonlarının Türk Lirası (TL) vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüşmesine ilişkin TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında ilk tebliğ ile başlamış, devam eden süreçlerde üzerine yeni tebliğler yayınlanarak ilave eklemelerde bulunulmuştur. En son değişiklik içeren tebliğ ise 01.04.2023 tarihinde yayınlanmıştır. 21.12.2021 tarihi sonrasında yayınlanan tebliğlerin KKM üzerinde ne gibi değişikler getirdiğinde bakacak olursak;
- KKM ilk çıktığında gerçek kişilerin DTH’ları üzerine yapılırken sonrasında tüzel kişilerin DTH’ları kademeli olarak KKM kapsamına dahil edildi.
- Dövizden dönüşümlü KKM’lerden elde edilen kur farkı kazançları ve KKM’den elde edilecek faiz gelirleri gelir vergisinden ve kurumlar vergisinden istisna edildi.
- İlk aşamada KKM vadesi, 3 ay , 6 ay ve 1 yıl olarak düzenlenmiş iken sonrasında yayınlanan tebliğler ile tüzel kişilere bir aya kadar (bu süre zarfında döviz alımı gerçekleştirmemesi koşulu ile) KKM yapabileceklerine yönelik düzenleme geldi.
- TCMB ilk etapta KKM açılışı için ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden DTH hesaplarına KKM açılmasına izin verirken ilerleyen zamanda altın hesaplarından da TL mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün de yapılabileceğine ilişkin yeni bir düzenleme yayınlandı.
- Son olarak ise döviz yükümlülüğü olan ( ithalat ve döviz kredi geri ödemesi ) tüzel kişiler için 1 ay’dan 12 ay’a kadar KKM hesabı açabileceklerine (diğer banka / finansal kuruluşlardan vade boyunca herhangi bir döviz alımı yapmama taahhüdü karşılığında) ilişkin düzenleme geldi.
Tebliğin yayınlandığı 12.2021 tarihinden 12.2022 tarihine kadar Kur Korumalı TL Mevduat ve Katılma Hesapları 1,47 trilyon TL ile en yüksek seviyeleri görürken Aralık 2022 sonu itibariyle 1,41 trilyon TL tutarına kadar düşüş yaşandı. 07.04.2023 haftasına gelindiğinde ise Kur Korumalı TL Mevduat ve Katılma Hesapları toplam 1,77 trilyon TL seviyelerine ulaştı.
Kaynak : BDDK
Peki aralık sonunda KKM’de düşüşler yaşanınca TCMB neler yaptı? Bankalara KKM miktarını artırabilmesine yönelik KKM hesabı açılması halinde ilave ne avantajlar sağladı?
Başlıklar halinde aşağıda sıraladık:
- KKM’de dönüşen tutarları zorunlu karşılık tesisinden muaf tutacağını duyurdu.
- KKM’den dönüşen tutarın en yüksek zorunlu karşılık oranı ile çarpılması sonucu bulunan rakamın iki katına haftalık repo faizi olan % 14 oranında faiz uygulanacağını ilan etti.
- TL olan mevduat hesaplarından KKM açılması yönünde bankalara imkan tanıdı. TL varlıkların dövize dönüşümünün engellenmesi ve TL’nin desteklenmesi kapsamında bankalar TL mevduat üzerinden de 3 ay, 6 ay ve 1 yıl olmak üzeri TL’den dönüşümlü KKM açabilir hale getirildi. Bugün TL’den KKM hesap açılışlarına 3 ay vadede % 30 mevduat faizi verilmektedir.
- Tüzel kişilerde 1 aya kadar KKM yapma imkanı tanıdı.
- 27 Ocak haftasında bir hamle daha gelerek politik faizi +3 puan olan KKM faizinde üst limit uygulaması kaldırıldı. Öncesinde KKM’de asgari faiz oranı, politika faizinin % 9 olduğu dönemde % 12,5 (Politika Faizi + 3 puan) düzeyindeydi. Bu kararla birlikte ilk etapta % 20 lere gelen KKM faizleri bugün % 30’lar düzeyine kadar geldi.
Bankaların gerçek ve tüzel kişilere KKM hesap açılışları için sağladıkları ise;
- Tüzel kişiler için Aralık ayında KKM karşılığı kredilerde faiz oranları % 11-12’ler düzeyine düşürüldü.
- Aralık ayının ilk haftasında KKM’den çıkışlar artınca bankalar KKM’lerde dövize alternatif getiri vermediklerinden sıfır getiri ile sadece dövizinizi korumanın gerçek kişilere yetmediği ve tüzel kişilere de kurumlar vergisi istinasının yetersiz kalması üzerine dövizden TL’ye dönüşülen KKM’lere ilave döviz getirisi de sağlayabilecekleri KKM + opsiyon işlemine başladılar (Merkez Bankası 28.12.2022 itibariyle döviz mevduatları üzerine KKM + opsiyon yazılması işleminde işlemin bir bacağının TL olması ve piyasada döviz talebi yaratması nedeniyle opsiyon işlemlerini durdurdu.)
- 13.01.2023 tarihinde yasaklanan KKM + opsiyon işlemleri bu sefer bankalarda teşvik primli KKM olarak raflarda yerini aldı. Gerçek ve tüzel kişiler opsiyon işleminin tarafı olmaktan çıkarak bankalar işlemin arkasında opsiyonun tarafı kendisi olarak işlem yapmaya başladı. Bugün geldiğimiz noktada mevduat eşleniğinde döviz bazında faiz oranı % 17.5’lara kadar yükselmiş durumdadır.
Tüm bu düzenlemeler sonucunda KKM‘de artışlar 7 Nisan haftasında 53 haftanın zirvesi olan 1 trilyon 776 milyar liraya ulaştı. Seçim yaklaştıkça yapılan ilave düzenlemeler KKM hesap bakiyesinin yükselmesini sağlarken kurun baskılanması için de gerekli desteği vermiş gibi görünüyor. Halen yukarı yönlü faiz oranlarını da dikkate aldığımızda, yapılan bu uygulamaların önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak sonuçları merakla beklenmektedir.
